خطبه 8-پیمان شکنی زبیر
(در این سخنان ارزشمند در سال 36.هجرى به بیعت زبیر، اشاره دارد)
زبیر، مى پندارد با دست بیعت کرد نه با دل، پس به بیعت با من اقرار کرده ولى مدّعى انکار بیعت با قلب است، بر او لازم است بر این ادّعا دلیل روشنى بیاورد، یا به بیعت گذشته باز گردد.
خطبه 9-شناخت طلحه و زبیر (و اصحاب جمل)
چون رعد خروشیدند و چون برق درخشیدند، اما کارى از پیش نبردند و سر انجام سست گردیدند ولى ما این گونه نیستیم، تا عمل نکنیم، رعد و برقى نداریم، و تا نباریم سیل جارى نمى سازیم.
خطبه 10-آگاهی امام برای مقابله با اصحاب جمل
آگاه باشید که شیطان حزب خود را جمع کرده، و سواره و پیاده هاى لشکر خود را فراخوانده است امّا من آگاهى لازم به امور را دارم، نه حق را پوشیده داشتم، و نه حق بر من پوشیده ماند سوگند به خدا، گردابى براى آنان به وجود آورم که جز من کسى نتواند آن را چاره سازد، آنها که در آن غرق شوند، هرگز نتوانند بیرون آیند، و آنان که بگریزند، خیال بازگشت نکنند.
خطبه 11- آموزش نظامی
(در جنگ جمل سال 36.هجرى روز پنجشنبه 15.جمادى الآخر هنگام دادن پرچم به دست فرزندش محمد حنفیّه فرمود):
اگر کوه ها از جاى کنده شوند تو ثابت و استوار باش، دندان ها را برهم به فشار، کاسه سرت را به خدا عاریت ده، پاى بر زمین میخکوب کن، به صفوف پایانى لشکر دشمن بنگر، از فراوانى دشمن چشم بپوش، و بدان که پیروزى از سوى خداى سبحان است.
خطبه 12 شرکت آیندگان در پاداش گذشتگان (نقش نیّت در پاداش اعمال)
(پس از پیروزى در جنگ بصره در سال 36.هجرى یکى از یاران امام علیه السّلام گفت: دوست داشتم برادرم با ما بود و مى دید که چگونه خدا تو را بر دشمنانت پیروز کرد)
امام علیه السّلام پرسید: آیا فکر و دل برادرت با ما بود. گفت: آرى. امام علیه السّلام فرمود: پس او هم در این جنگ با ما بود، بلکه با ما در این نبرد شریکند آنهایى که حضور ندارند، در صلب پدران و رحم مادران مى باشند، ولى با ما هم عقیده و آرمانند، به زودى متوّلد مى شوند، و دین و ایمان به وسیله آنان تقویت مى گردد.
خطبه 13 عوامل سقوط جامعه (روانشناسى اجتماعى مردم بصره)(روز جمعه سال 36.هجرى پس از پایان جنگ در مسجد جامع شهر در نکوهش مردم بصره فرمود):
شما سپاه یک زن، و پیروان حیوان «شتر عایشه» بودید، تا شتر صدا مى کرد مى جنگیدید، و تا دست و پاى آن قطع گردید فرار کردید .
اخلاق شما پست، و پیمان شما از هم گسسته، دین شما دو رویى، و آب آشامیدنى شما شور و ناگوار است. کسى که میان شما زندگى کند به کیفر گناهش گرفتار مى شود، و آن کس که از شما دورى گزیند مشمول آمرزش پروردگار مى گردد. گویا مسجد شما را مى بینم که چون سینه کشتى غرق شده است، که عذاب خدا از بالا و پایین او را احاطه مى کند، و سرنشینان آن، همه غرق مى شوند. و در روایتى است: سوگند به خدا، سرزمین شما را آب غرق مى کند، گویا مسجد شما را مى نگرم که چون سینه کشتى یا چونان شتر مرغى که بر سینه خوابیده باشد بر روى آب مانده است. و در روایت دیگر: مانند سینه مرغ روى آب دریا. و در روایت دیگرى آمده: خاک شهر شما بد بوترین خاکهاست، از همه جا به آب نزدیک تر و از آسمان دورتر، و نه دهم شرّ و فساد در شهر شما نهفته است، کسى که در شهر شما باشد گرفتار گناه، و آن که بیرون رود در پناه عفو خداست. گویى شهر شما را مى نگرم که غرق شده، و آب آن را فرا گرفته. چیزى از آن دیده نمى شود، مگر جاهاى بلند مسجد، مانند سینه مرغ بر روى امواج آب دریا.
خطبه 14 - نقش عوامل محیطی در انسان
(قبل از آغاز جنگ جمل در نکوهش شهر بصره و مردم آن دیار مانند خطبه پیشین فرمود)
سرزمین شما به آب نزدیک و از آسمان دور است، عقل هاى شما سست و افکار شما سفیهانه است پس شما نشانه اى براى تیرانداز، و لقمه اى براى خورنده، و صیدى براى صیّاد مى باشید.
خطبه 15ترجمه: سیاست اقتصادی امام
(در باره اموال فراوان بیت المال که عثمان به بعضى از خویشاوندان خود بخشیده بود. ابن عباس مى گوید: روز دوّم خلافت در سال 35.هجرى این سخنرانى را ایراد فرمود.)
به خدا سوگند، بیت المال تاراج شده را هر کجا که بیابم به صاحبان اصلى آن باز مى گردانم، گر چه با آن ازدواج کرده، یا کنیزانى خریده باشند، زیرا در عدالت گشایش براى عموم است، و آن کس که عدالت بر او گران آید، تحمّل ستم براى او سخت تر است.
http://farsi.balaghah.net
